Spis treści:
Co to jest zakrzepica?
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa obejmuje zakrzepicę żył głębokich (ZŻG) i zatorowość płucną (ZP).
Zakrzepica to choroba zakrzepowo-zatorowa, która najczęściej dotyczy żył kończyn dolnych (podudzia, uda), jednak dotyka również naczyń wątrobowych, żyły wrotnej, żył miednicy czy tętnic. Schorzenie to polega na powstaniu zatoru, który ogranicza lub nawet blokuje światło naczynia. Zakrzep upośledza przepływ krwi, co skutkuje w niebezpiecznych następstwach dla człowieka.
Do powstania zakrzepu w żyle prowadzą czynniki tak zwanej triady Virchowa, do której zalicza się zwolnienie przepływu krwi, zaburzenie równowagi między czynnikami prozakrzepowymi a czynnikami przeciwzakrzepowymi na korzyść tych pierwszych oraz uszkodzenie ściany naczyniowej.
Wyróżnia się kilka rodzajów zakrzepicy, takich jak zakrzepica żył głębokich (ZŻG: kończyn dolnych, kończyn górnych), zakrzepica żył powierzchniowych, zatorowość płucna, zakrzepica wątrobowa, zakrzepica w ciąży.
Czynnikami ryzyka choroby zakrzepowej są cechy osobnicze i stany kliniczne, do których zalicza się: wiek powyżej 40 lat, otyłość, żylaki kończyn dolnych, przebytą wcześniej żylną chorobę zatorowo-zakrzepową, urazy (zwłaszcza złamania kości), długotrwałe unieruchomienie (np. lot samolotem), ucisk na naczynia żylne wywołany przez guz, krwiak, ciążę (powiększoną macicę), nowotwory złośliwe (zwłaszcza rak trzustki, płuca, jajnika, nerki, nowotwory mózgu), trombofilię wrodzoną lub nabytą, obciążony wywiad rodzinny w kierunku choroby zakrzepowej, duże stężenie estrogenów (ciąża i połóg, hormonalna terapia zastępcza, antykoncepcja hormonalna, leczenie estrogenami), stany zapalne, wysoką gorączkę, odwodnienie, sepsę i wiele innych.
Do ZŻG kończyn dolnych zalicza się zakrzepicę:
- dystalną – jest ona najczęstsza i dotyczy żył piszczelowych przednich i tylnych, żył strzałkowych;
- proksymalną, czyli taką, która obejmuje żyły podkolanowe, żyły udowe, biodrowe i żyłę główną dolną;
- obrzęk bolesny – ostra postać zakrzepicy żylnej większości żył odprowadzających krew z kończyny.
Zatorowość płucna
Zatorowość płucna polega na zamknięciu lub zwężeniu tętnicy płucnej lub części jej rozgałęzień przez materiał zatorowy, którym mogą być skrzepliny, płyn owodniowy, powietrze, tkanka tłuszczowa (po złamaniu kości długiej), masy nowotworowe lub ciała obce.
Zakrzepica w ciąży
W ciąży i połogu zwiększa się ryzyko zakrzepicy, ponieważ obecne są wszystkie elementy triady Virchowa, na co wpływ mają zmiany w układzie krzepnięcia, zwolnienie przepływu krwi żylnej, uszkodzenie naczyń krwionośnych w czasie porodu i unieruchomienie po porodzie. W czasie ciąży ryzyko zakrzepicy zwiększa się, ponieważ dochodzi do wzrostu stężenia czynników krzepnięcia i zmniejszenia stężenia naturalnych czynników hamujących krzepnięcie, zwiększa się stężenie hormonów i ich oddziaływania na naczynia, co sprzyja ich poszerzaniu i zastojowi krwi, a także przepływ krwi w żyłach w jamie brzusznej maleje, gdyż są one uciskane przez powiększoną macicę.
Zakrzepica a serce
Może się zdarzyć, że zator doprowadzi do zamknięcia tętnic zaopatrujących mięsień serca w krew czyli tętnic wieńcowych. Prowadzić to może do zawału serca, który jest bezpośrednim stanem zagrożenia życia, bowiem dopływ krwi zostaje zatrzymany i w konsekwencji zmniejsza się zaopatrzenie poszczególnych obszarów serca w tlen. Serce jest kluczowym elementem układu krążenia, który odpowiada za doprowadzenie krwi bogatej w składniki odżywcze do każdej komórki ciała. Zatem jego niewydolność może skończyć się nawet śmiercią.
Do rozpoznania zakrzepicy przydatne są badania laboratoryjne, takie jak oznaczenie poziomu D-dimerów, czasów krzepnięcia oraz badania obrazowe, na przykład angio-TK czy USG naczyń.
Leczenie zakrzepicy polega na wczesnym uruchomieniu np. po operacji i umiarkowanej aktywności fizycznej. Ponadto zalecane są bandaże uciskowe i pończochy elastyczne. Można zastosować również farmakoterapię, wykorzystując leki przeciwkrzepliwe i trombolityczne.
Zakrzepica objawy
Objawów choroby zakrzepowej może być wiele. Jeśli chodzi o ZŻG, zalicza się do nich przede wszystkim ból łydki podczas chodzenia, obrzęk podudzia lub całej kończyny, ocieplenie kończyny, stan podgorączkowy, niekiedy gorączka, w bolesnym obrzęku bladym skóra kończyny ma kolor biały, a w bolesnym obrzęku siniczym występuje bardzo duży obrzęk i silny ból w spoczynku, kończyna (zwykle stopa) przybiera kolor siny, a następnie, wraz z rozwojem martwicy – czarny. Natomiast w ZŻG kończyn górnych, która dotyczy zwykle żyły pachowej i podobojczykowej, dominuje obrzęk kończyny górnej i ból. Powyższe stany chorobowe powodują przykre dla zdrowia konsekwencje – skrzeplina w żyłach może się oderwać i naczyniami przetransportować do niemal każdego narządu, z czego bardzo groźny jest transport do płuc, ponieważ może wywołać zatorowość płucną. Stan ten jest bardzo poważnym zagrożeniem nie tylko dla zdrowia, ale również dla życia człowieka. Innymi konsekwencjami choroby zakrzepowej żył głębokich są: udar mózgu, zespół pozakrzepowy, nadciśnienie płucne.
Zakrzepica żył mózgu – objawy
Udar mózgu powodowany jest wtedy, gdy dojdzie do niedokrwienia jego obszaru. Zakrzepica może prowadzić do zatorowania naczynia doprowadzającego krew, a więc może zwiększać ryzyko udaru. Objawami zakrzepicy naczyń mózgowych są również bóle głowy, nudności, zaburzenia świadomości, niedowład spastyczny kończyn dolnych i wiele innych.
Zatorowość płucna – objawy
Objawy ZP często mają nagły początek. Zalicza się do nich duszność (występuje u około 80% pacjentów) i ból w klatce piersiowej (u około 50% pacjentów), kaszel, zasłabnięcie lub omdlenie, krwioplucie. Ponadto u chorych tych występuje tachypnoe (zwiększona liczba oddechów) i tachykardia. Widoczne może być również poszerzenie żył szyjnych i hipotensja.
Ciąża – zakrzepica – objawy
Objawy zakrzepicy u kobiet w ciąży są niemal takie same jak w innych rodzajach zakrzepicy. Zalicza się do nich obrzęk kończyny dolnej, miejscowy ból w obrębie uda lub łydki, zaczerwienienie skóry na nodze, opuchlizna nogi czy nadmierne ucieplenie skóry.
Zatorowość a serce – objawy
Typowymi objawami alarmującymi, sugerującymi zawał serca są przede wszystkim ból w klatce piersiowej, zlokalizowany najczęściej za mostkiem oraz duszność. Czasem występują także nudności, wymioty, zimne poty a nawet utrata przytomności. Pacjenci odczuwają również lęk przed śmiercią.
Należy pamiętać, że po zauważeniu jakichkolwiek niepokojących objawów, sugerujących chorobę zatorowo-zakrzepową, należy udać się do lekarza. Fachowa wczesna pomoc medyczna jest w kluczowa dla zapobiegania przykrym następstwom tego poważnego stanu.
Podsumowując, choroba żylna zakrzepowo-zatorowa obejmuje zakrzepicę żył głębokich (ZŻG) i zatorowość płucną (ZP). Stan ten jest zwykle niebezpieczny dla człowieka, ponieważ wiąże się z licznymi następstwami i powikłaniami. Najbardziej groźne wśród nich są: zator w naczyniach płucnych, udar mózgu, zawał mięśnia sercowego, które mogą prowadzić do zgonu. Chorobie zakrzepowej towarzyszą liczne objawy, takie jak: obrzęki kończyn dolnych, zaczerwienienie i ucieplenie skóry. Na szczęście, obecnie istnieje bardzo dobre leczenie tego schorzenia, a na rynku dostępne są coraz to nowsze i lepsze preparaty wspierające terapię ŻchZZ.
Bibliografia +
