Spis treści:
Zespół jelita drażliwego (inaczej nazywany również zespołem jelita nadwrażliwego) to przewlekła choroba jelita zarówno cienkiego jak i grubego, która objawia się przede wszystkim bólem brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżnień (nieuwarunkowanymi zmianami organicznymi lub biochemicznymi). Przyczyna tego zespołu niestety nie jest znana. Uznano, że najistotniejszymi czynnikami patofizjologicznymi są zaburzenia regulacji osi mózg–jelito, wzmożenie czucia trzewnego, zaburzenia czynności motorycznej i wydzielniczej jelit, zaburzenia składu mikrobioty jelitowej, przebycie biegunki infekcyjnej. U 70–90% chorych występują objawy pozajelitowe, do których zalicza się między innymi zaburzenia psychiczne, takie jak: zaburzenia osobowości, niepokój, depresja.
Sposób żywienia nie jest przyczyną choroby, jednak niektóre pokarmy mogą nasilać dolegliwości. Dlatego więc to właśnie dieta może być kluczowym środkiem leczniczym. Dostosowanie sposobu żywienia jest ważnym elementem skutecznego łagodzenia i zapobiegania wystąpienia objawów IBS. U osób z zespołem jelita drażliwego korzystne efekty może przynosić ograniczenie spożycia tłustych mięs i wędlin i jednoczesne zwiększenie ilości spożywanego białka. Z racji tego, że powyższemu schorzeniu towarzyszyć mogą wzdęcia, zaleca się ograniczenie spożycia produktów wzdymających, takich jak: rośliny strączkowe, kapusta, cebula i czosnek. U pacjentów z IBS konieczne jest także unikanie produktów zawierających sorbitol oraz fruktozę , gdyż pierwszy z nich wykazuje działanie drażniące na jelito, powodujące nasilenie bólów brzucha. Ponadto wskazane jest gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie w folii oraz duszenie jako metody obróbki termicznej pokarmów.
Zespół jelita drażliwego objawy
Można wyróżnić kilka postaci powyższej choroby, w zależności od dominujących objawów: z biegunką, z zaparciem, mieszaną i nieokreśloną. U niemal wszystkich chorych występuje ból brzucha, który stanowi objaw podstawowy, konieczny do rozpoznania. Ma on charakter stały lub nawracający, najczęściej lokalizujący się podbrzuszu i lewym dolnym kwadrancie. Może być ostry, kurczowy, nękający, lecz nie powinien budzić w nocy. Występuje również zwiększenie częstości oddawania stolców o wodnistej lub półpłynnej konsystencji. Zazwyczaj oddanie stolca poprzedzają dość gwałtowne parcia, występujące po posiłkach, stresie psychicznym i w godzinach porannych. W postaci z zaparciem częstość wypróżnień jest zmniejszona, a stolec jest twardy, bryłowaty i oddawany z wysiłkiem, a po oddaniu stolca często występuje uczucie niepełnego wypróżnienia. U niektórych chorych występują na przemian okresy biegunki i zaparcia. Inne objawy, jakie mogą towarzyszyć zespołowi jelita drażliwego są: wzdęcie brzucha, domieszka śluzu w kale, nudności, wymioty i zgaga. Badanie przedmiotowe nie wykazuje istotnych odchyleń od stanu prawidłowego.
Rozpoznanie ustala się, jeśli nawracający ból brzucha trwa od więcej niż 6 miesięcy, występuje w ostatnich 3 miesiącach średnio przez 1 dzień lub więcej w tygodniu i spełnia ≥2 z następujących kryteriów: ma związek z wypróżnieniem lub ze zmianą częstości wypróżnień (biegunka lub zaparcie), lub ze zmianą uformowania (wyglądu) stolca.
Zespół jelita nadwrażliwego zaliczany jest do chorób psychosomatycznych, w przebiegu których czynniki psychiczne odgrywają istotną rolę w występowaniu, zaostrzeniu i ustąpieniu choroby. Najnowsze badania donoszą, że około 15-20% dorosłych mieszkańców Ziemi cierpi na to schorzenie, a w Europie i Ameryce dwukrotnie częściej występuje ono u kobiet. W Polsce schorzenie to dotyczy około 20% populacji z 2-3-krotną przewagą kobiet.
Częste jest również współwystępowanie objawów pozajelitowych. Należą do nich: nudności, uczucie sytości, zgaga, zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia życia seksualnego, częstomocz, zespół przewlekłego zmęczenia, migrena oraz uczucie lęku.
W przebiegu wielu chorób przewodu pokarmowego dochodzi do pojawienia się różnorodnych zmian skórnych – dotyczy to około 34% pacjentów. Często zdarza się, że zmiany te poprzedzają pojawienie się dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Znajomość tych zmian niewątpliwie jest przydatna. Częściej związek mają one z chorobami zapalnymi jelit, takimi jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Należy zwrócić uwagę na rumienie, owrzodzenia, trudne do gojenia się rany czy afty w jamie ustnej.
U części chorych z objawami klinicznymi sugerującymi zespół jelita nadwrażliwego mogą występować inne choroby. Przede wszystkim jest to alergia pokarmowa i choroba trzewna, których częstość występowania, wśród osób z rozpoznanym IBS (zespołem jelita drażliwego) jest kilkukrotnie większa niż w populacji ogólnej. IBS i choroba trzewna mogą ze sobą współistnieć (nietolerancja glutenu może wywoływać nadwrażliwość jelita), bądź też objawy IBS faktycznie mogą być objawami celiakii. Ważne jest więc przeprowadzenie badania w kierunku celiakii u chorych z rozpoznanym zespołem jelita drażliwego. Wiele doniesień naukowych wskazuje, że wśród pacjentów z IBS przyczyną dolegliwości może być nierozpoznana alergia lub nietolerancja pokarmowa. Wniosek ten został wysnuty na podstawie prowadzonych badań oraz stosowania diet eliminacyjnych. Największy odsetek chorych stanowią pacjenci z nietolerancją mleka. U 34,5% chorych z IBS objawy kliniczne związane są ze spożyciem kapusty, a pacjenci zgłaszają objawy również po spożyciu: jaj , kukurydzy, cebuli, czekolady, kawy, orzechów, jabłek oraz alkoholu.
Zespół jelita drażliwego w ciąży
Ciąża jest szczególnym stanem dla kobiety. Może on mieć wpływ na zmianę postaci IBS u chorej zmagającej się z tym schorzeniem. Zaleca się wówczas zmianę diety oraz stosowanie odpowiednich leków przeciwbólowych, rozkurczowych lub antyperystaltycznych, zgodnie z uwzględnieniem wszelkich ograniczeń związanych z ciążą.
Zespół jelita drażliwego u dzieci objawy
Zespół jelita drażliwego to choroba, która dotyka również dzieci. W przypadku najmłodszych przebieg może się różnić od tego, które występuje u dorosłych, bowiem często bywa bardziej uciążliwy i negatywnie wpływa na rozwój dziecka. Rozpoznanie tego schorzenia jest utrudnione z tego względu, że u najmłodszych układ pokarmowy nie jest jeszcze do końca rozwinięty. Ponadto utrudniona jest również komunikacja, a więc pacjent nie jest sam w stanie powiedzieć co mu dolega, pokazać gdzie boli, określić charakter tego bólu i tak dalej. Zespół jelita drażliwego u dzieci objawia się przede wszystkim przewlekłym bólem brzucha oraz towarzyszącym mu zmiennym rytmem wypróżnień. Ponadto występuje także głośna perystaltyka jelit. Charakterystyczne dla IBS u dzieci jest także to, że ból brzucha ustępuje po oddaniu stolca.
Dieta u dziecka chorego na zespół jelita drażliwego powinna zostać dostosowana do jego odmiany. Postać z licznymi biegunkami wymaga stosowania technik mających na celu ograniczenie biegunek, a więc powinno podawać się posiłki na bazie jasnego pieczywa, makaronów i ryżu, gotowanej marchwi, chudych mięs i wędlin. Natomiast w odmianie zaparciowej dieta powinna być bogata w produkty bogate w błonnik.
Zespół jelita drażliwego to poważne schorzenie, które może mieć różny przebieg. Wyróżnia się kilka jego postaci, między innymi: biegunkowa, zaparciowa, mieszana. Nie jest znana przyczyna tej choroby, jednak uważa się, że niektóre pokarmy mogą nasilać jej przebieg. Ponadto najczęściej wiąże się jej występowanie z zaburzeniem funkcji osi mózg-jelito. Głównymi objawami IBS są te, pochodzące z układu pokarmowego: biegunki bądź zaparcia, ból brzucha, wzdęcia. Co ważne, ból brzucha nie powinien wybudzać w nocy. Jest to choroba, której nie da się wyleczyć, jednak można stosować techniki farmakologiczne do łagodzenia jej objawów. Ponadto ważny wpływ na przebieg IBS ma również stosowana dieta, którą należy dopasować do postaci (inna zalecana jest przy postaci biegunkowej i inna w postaci z zaparciem).
Bibliografia +
