Jakie są rodzaje zeza, jak można go leczyć i jakie są jego przyczyny?

Zez to nierównoległe ustawienie gałek ocznych wskutek osłabienia lub porażenia ich mięśni. Wbrew pozorom nie jest to jedynie defekt kosmetyczny, ale przede wszystkim problem natury medycznej, bowiem schorzenie to prowadzi do poważnych powikłań, w tym pogorszenia ostrości wzroku oraz zaburzeń widzenia stereoskopowego. Jakie są rodzaje zeza i skąd bierze się ta przypadłość? Jak wygląda korekcja zeza u dzieci i dorosłych?

Rodzaje zeza

Jakie są najpowszechniejsze rodzaje zeza? W literaturze medycznej można natknąć się m.in. na takie pojęcia jak zez ukryty, jawny towarzyszący, jawny nietowarzyszący, jednostronny oraz naprzemienny. Istnieje również podział uwzględniający kierunek ustawienia oka, który obejmuje zeza rozbieżnego lub zbieżnego, skośnego do wewnątrz bądź na zewnątrz oraz ustawienie gałki ocznej ku górze lub ku dołowi. 

Zez rozbieżny

W zezie rozbieżnym oko ucieka w kierunku skroni – w okulistyce wyróżnia się kilka jego podtypów, w tym sensoryczny, np. wywołany zaćmą, różnowzrocznością lub zanikiem nerwu wzrokowego, oraz wrodzony, czyli występujący już przy urodzeniu. W przypadku zeza rozbieżnego dochodzi do nadmiaru dywergencji, tj. odchylenia oka przy patrzeniu w dal, lub niedomogi konwergencji – zbaczania gałki ocznej przy spoglądaniu na przedmiot usytuowany w pobliżu.

Zez zbieżny 

O zezie zbieżnym można mówić w momencie, gdy gałka oczna ustawia się w kierunku nosa. Podobnie jak przy zezie rozbieżnym, można podzielić go na kilka typów, tj. zeza nieakomodacyjnego (spowodowanego niedomogą akomodacji lub dużą nadwzrocznością), niemowlęcego (występującego w pierwszych miesiącach życia) oraz nieakomodacyjnego (związanego z niedomogą dywergencji lub nadmiarem konwergencji). 

Zez u niemowlaka 

Zez u dziecka do 3. miesiąca życia to naturalne, fizjologiczne zjawisko, wynikające najczęściej z niedostatecznego rozwinięcia mięśni koordynujących ruchy gałek ocznych. Jeśli utrzymuje się po upływie tego czasu, nie ma powodów do paniki – maluch może zezować do 6. miesiąca życia, przyglądając się przedmiotom zbliżonym do jego twarzy.

Jakie objawy, poza nieprawidłowym ustawieniem gałek ocznych, powinny skłonić rodzica do wizyty u specjalisty? Konsultacja lekarska jest absolutnie niezbędna w przypadku dziecka przechylającego główkę na bok, mrużącego oczy lub przymykającego jedno oko. Bardzo ważna jest szybka reakcja, bowiem powyższe symptomy mogą wskazywać na poważne schorzenia, w tym uraz, infekcję, stan zapalny lub zaburzenia neurologiczne.

Jeśli u niemowlaka zdiagnozowano zeza towarzyszącego, zalecane jest natychmiastowe rozpoczęcie leczenia, aby zminimalizować ryzyko utrwalenia wady i wystąpienia niedowidzenia. Jeżeli natomiast mamy do czynienia z zezem okresowym lub pozornym, nie ma konieczności podejmowania żadnych działań, chyba że lekarz zdecyduje inaczej.

Zez ukryty

Zez ukryty to konsekwencja zaburzeń równowagi mięśniowej, czyli zjawiska, w którym jedna grupa mięśni gałkoruchowych jest silniejsza od drugiej. Zazwyczaj ujawnia się on przy osłabieniu widzenia obuocznego, np. wskutek choroby, stresu, przemęczenia czy zasłonienia oka. Jeśli nie powoduje przykrych dolegliwości, nie ma potrzeby wdrażania żadnych terapii. 

Leczenie zeza 

Metody leczenia zeza uzależnione są od przyczyn jego występowania. Niekiedy stosuje się tzw. okulary pryzmatyczne, które przesuwają obraz na prawidłowe miejsce w siatkówce i zapobiegają diplopii, czyli podwójnemu widzeniu. Pomocne mogą okazać się również ćwiczenia zwiększające aktywność gałki ocznej, a także zakrapianie zdrowego oka atropiną lub zasłanianie go plastrem na kilka godzin dziennie. U niektórych pacjentów satysfakcjonujące efekty przynoszą iniekcje z toksyny botulinowej, która zmniejsza napięcie mięśniowe. U osób dorosłych najczęściej zaleca się operację na zeza.

Operacja zeza 

Głównym celem operacji zeza jest równoległe ustawienie gałek ocznych poprzez wzmocnienie lub osłabienie ich mięśni. Można zrobić ją zarówno prywatnie, jak i w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Ile kosztuje operacja zeza? Jej średni koszt to 2 000-4 000 zł.

Operacja zeza u dzieci

Operacja zeza u dzieci powinna zostać wykonana jeszcze przed 10. rokiem życia, ponieważ w tym okresie istnieje największa szansa na przywrócenie widzenia obuocznego. Korekcja przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym – rodzic nie może towarzyszyć małemu pacjentowi w trakcie jej trwania, jednak niektóre placówki dopuszczają jego obecność do momentu wprowadzenia malucha w pierwszą fazę znieczulenia. 

Operacja zeza u dorosłych

Operacyjne leczenie zeza u dorosłych nie gwarantuje przywrócenia widzenia obuocznego i przeważnie ma charakter czysto kosmetyczny. Ponadto zwiększa ryzyko wystąpienia diplopii, ponieważ po ustawieniu oczu równolegle mózg zaczyna odbierać obraz inaczej niż dotychczas. Zabieg trwa ok. 30 minut i polega na założeniu samorozpuszczalnych szwów. 

Zez – przyczyny

Wśród najczęstszych przyczyn zeza u dzieci i dorosłych wymienia się: 

• wady refrakcji, 
• porażenie lub osłabienie mięśni oczu, 
• choroby ośrodkowego układu nerwowego,
• urazy mechaniczne, 
• uszkodzenie mózgowia, 
• choroby gałki ocznej lub oczodołu,
• nowotwory, 
• duże wady wzroku,
• czynniki genetyczne.

Okulary na zeza

Główną funkcją okularów korygujących zeza jest rozluźnienie bądź stymulacja akomodacji, które pozwalają zwiększyć kontrolę nad zezem zbieżnym lub rozbieżnym. Przy zezie zbieżnym i nadwzroczności zalecane jest wyrównanie tej ostatniej za pomocą najmocniejszych szkieł plusowych. Jeżeli towarzyszy mu krótkowzroczność, najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie najsłabszych szkieł minusowych. W przypadku zeza zbieżnego i nadwzroczności dobrze sprawdzają się najsłabsze szkła plusowe. Leczenie zeza rozbieżnego i krótkowzroczności natomiast odbywa się poprzez nadkorekcję w minusie. 

Czy wiesz, że prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku zależy w dużej mierze od zawartości substancji odżywczych w organizmie? Jeśli chcesz utrzymać je na właściwym poziomie, rozważ wdrożenie stosownej suplementacji. W naszym sklepie znajdziesz różnorodne suplementy dla kobiet i dla mężczyzn, w tym starannie wyselekcjonowane witaminy dla niej i dla niego. Nie zapomnij zajrzeć do zakładki PROMOCJE, gdzie czekają na ciebie produkty w bardzo atrakcyjnych cenach!