Jelito grube to część układu pokarmowego łącząca jelito cienkie z odbytem. Jego sprawne funkcjonowanie ma bezpośredni wpływ na nasze samopoczucie – warunkuje nasz nastrój i oddziałuje na odpowiedź immunologiczną, ale nie tylko. Jaka jest jego budowa i funkcje? Jakie schorzenia najczęściej dotykają tego odcinka układu trawiennego? I jakie są najpowszechniejsze objawy chorób jelita grubego? Tego wszystkiego, a nawet więcej dowiesz się z niniejszego artykułu.
Spis treści:
Jelito grube – budowa
Jelito grube jest połączone z jelitem cienkim zastawką Bauhina, zwaną również zastawką krętniczo-kątniczą, i zbudowane jest z następujących segmentów: kątnicy, wstępnicy, poprzecznicy, zstępnicy, esicy oraz odbytnicy. Dla wielu jego niezwykle ciekawym fragmentem jest wyrostek robaczkowy, który przyczepiony jest do kątnicy – składa się on z tkanki limfatycznej, przypominającej w budowie tę charakterystyczną dla ludzkich migdałków. Co jeszcze warto wiedzieć o tej części układu trawiennego? Na przykład to, że długość jelita grubego wynosi od 1,3 do 1,5 m i ma 5-8 cm średnicy, przy czym jego początkowy odcinek jest najszerszy i zwęża się aż do esicy, po czym przechodzi w odbytnicę i kanał odbytu.
Funkcje jelita grubego
Jakie funkcje pełni jelito grube? Należą do nich przede wszystkim:
- wchłanianie wody, elektrolitów i aminokwasów;
- fermentacja niestrawionych resztek pokarmowych przez znajdujące się w nim drobnoustroje;
- wytwarzanie niektórych witamin przez bakterie;
- wytwarzanie niektórych związków toksycznych, np. amoniaku;
- formowanie kału.
Choroby jelita grubego
Wśród najczęściej diagnozowanych chorób jelita grubego wyróżnić można m.in.:
- chorobę Leśniowskiego-Crohna,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- mikroskopowe zapalenie jelita grubego,
- polipy jelita grubego,
- nowotwór jelita grubego,
- uchyłki jelita grubego,
- nieceliakalną nadwrażliwość na gluten,
- zapalenie wyrostka robaczkowego,
- niedrożność jelit,
- ostre zapalenie wyrostka robaczkowego,
- zaparcia czynnościowe,
- wypadanie odbytnicy,
- naczyniowe zaburzenia jelit,
- zespół jelita drażliwego.
Objawy chorych jelit
Schorzenia jelita grubego zwykle dają o sobie znać dużo wcześniej, jeszcze zanim zostaną zdiagnozowane. Aby jak najszybciej podjąć odpowiednie kroki i udać się po pomoc, warto zdobyć przynajmniej podstawową wiedzę na temat najpowszechniejszych symptomów wskazujących na problemy jelitowe. Wśród tych najbardziej oczywistych wymienia się:
- zmianę rytmu wypróżnień,
- zmianę w wyglądzie i konsystencji stolca,
- dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
- uczucie parcia lub bólu, które nie ustępuje po wypróżnieniu,
- świąd odbytu,
- nawracającą lub przewlekłą biegunkę,
- wymioty.
Warto także zwrócić uwagę, że problemy jelitowe manifestują się też mniej charakterystycznymi dolegliwościami, które nie są bezpośrednio związane z pracą układu pokarmowego. Bądź wyczulony na takie sygnały jak:
- pogorszone samopoczucie,
- częste stany podgorączkowe,
- wahania nastroju,
- stany depresyjne,
- bóle stawów i mięśni,
- zmiany skórne,
- zmiany oczne (np. zapalenie nadtwardówki lub naczyniówki),
- zaburzenia funkcji układu krwionośnego,
- niedobory pokarmowe,
- pogorszone funkcjonowanie wątroby, trzustki lub woreczka żółciowego.
Profilaktyka jelita grubego
Choroby jelita grubego zaczynają dotykać coraz większej liczby osób i to bez względu na wiek. Doniesienia ze świata nauki jasno wskazują, że szereg dolegliwości, w tym schorzenia metaboliczne, zapalenie stawów, problemy skórne czy alergie, są częstym następstwem dysbiozy mikroflory jelitowej, która oddziałuje bezpośrednio na nasze samopoczucie.
Aby zatroszczyć się o swoje zdrowie i przeciwdziałać problemom jelitowym jeszcze zanim się pojawią, powinieneś pamiętać o podstawowych nawykach pozwalających na utrzymanie funkcji jelita grubego na najwyższych obrotach. Na szczycie listy swoich priorytetów umieść przede wszystkim zdrową dietę. Jak powinien wyglądać jadłospis nakierowany na zdrowie jelita grubego? Po pierwsze twoje posiłki powinny być zbilansowane nie tylko pod kątem makroskładników, ale także niezbędnych witamin i minerałów.
Twoje menu powinno być skomponowane w taki sposób, aby dbać o dobroczynne drobnoustroje zamieszkujące twoje jelita. W tym celu spożywaj od 25 do 35 g błonnika pokarmowego dziennie. O czym jeszcze powinieneś pamiętać? Przede wszystkim o nawodnieniu, które jest niezbędne dla utrzymania wydajnej perystaltyki tego odcinka układu trawiennego. Ponadto unikaj podjadania między posiłkami i ogranicz w swojej diecie wysokoprzetworzone jedzenie, w tym to obfitujące w tłuszcze trans i syrop glukozowo-fruktozowy.
Wśród innych dobrych nawyków mających bezpośredni wpływ na pracę twojego jelita grubego wymienia się aktywność fizyczną. Odpowiednia dawka ruchu reguluje pracę układu odpornościowego, poprawia rytm wypróżnień i zmniejsza ryzyko rozwoju większości schorzeń jelitowych, w tym raka jelita grubego. O czym jeszcze trzeba pamiętać? Na przykład o tym, że nadmierny stres ma bardzo negatywny wpływ na nasze zdrowie i może prowadzić do rozszczelnienia nabłonka. Warto zatem ograniczyć go do minimum i zadbać o regenerację, w tym zdrowy sen.
Suplementacja nakierowana na zdrowie jelita grubego
Istotnym elementem profilaktyki schorzeń dotykających ostatniego odcinka układu pokarmowego jest stosowanie suplementów diety poprawiających jego podstawowe funkcje. Wśród najpopularniejszych z nich znajdują się m.in.:
- probiotyki,
- prebiotyki,
- błonnik,
- maślan sodu,
- kwasy omega-3,
- enzymy trawienne,
- laktoferyna,
- colostrum.
Diagnostyka chorób jelita grubego
Diagnostykę chorób jelita grubego przeprowadza gastrolog. Jeśli planujesz zgłosić się do swojego lekarza rodzinnego z objawami wskazującymi na problemy jelitowe, to najprawdopodobniej otrzymasz skierowanie właśnie do tego specjalisty. Proces diagnostyczny rozpoczyna się zwykle od przeprowadzenia dokładnego wywiadu i analizy twoich symptomów.
Podczas wizyty specjalista przeprowadzi badanie fizykalne brzucha i zleci ci pogłębienie diagnostyki. W zależności od podejrzewanego schorzenia do postawienia trafnego rozpoznania mogą być potrzebne:
- badania krwi,
- badania kału,
- testy oddechowe,
- USG brzucha,
- rezonans magnetyczny,
- tomografia komputerowa,
- badania rentgenowskie,
- gastroskopia,
- kolonoskopia,
- endoskopia kapsułkowa.
