TSH – jak odczytywać wyniki badania?

Tarczyca to endokrynny gruczoł, który odpowiedzialny jest za produkcję hormonów pełniących szereg ważnych funkcji w organizmie – trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Pracę tego gruczołu reguluje hormon tyreotropowy (TSH), wydzielany przez przysadkę mózgową, stymulowaną podwzgórzową tyreoliberyną. Mimo tego, że wymiary tarczycy wynoszą około 5 x 2 x1 cm, a jej waga to zaledwie 50 – 60 g, zaburzenia jej pracy maja przykre konsekwencje dla zdrowia. Hormony tarczycy odpowiadają między innymi za prawidłowy metabolizm, samopoczucie, wzrost, funkcje układu nerwowego i wiele innych.

TSH wyniki

TSH oznacza się, jeśli występuje podejrzenie jakichkolwiek chorób tarczycy, niedoczynności i nadczynności. Podejrzenie to nasuwają typowe objawy, takie jak zmęczenie, zaburzenia miesiączkowania, obrzęki, zaburzenia metaboliczne (biegunki, zaparcia), zlewne poty i wiele innych. Ponadto badanie TSH zaleca się osobom bez objawów, u których w rodzinie występują choroby tarczycy, czyli u tych z obciążeniem genetycznym. Profilaktycznie zaleca się także kontrolę pracy tarczycy poprzez oznaczenie TSH u każdej osoby raz w roku.

Jak czytać wyniki TSH

Zakres normy dla TSH wynosi od 0,32 do 5,0 mU/l u osoby dorosłej. Jednak poziomy TSH trzeba interpretować indywidualnie, bowiem mają na nie wpływ między innymi: wiek pacjenta, płeć i metoda oznaczania. Również w zależności od wykonującego badanie laboratorium wartości referencyjne mogą się różnić. Należy pamiętać, że zawsze wyniki należy konsultować z lekarzem, ponieważ nawet prawidłowe wartości nie wykluczają patologii. Lekarz powinien, w zależności od okoliczności, decydować o konieczności lub zaniechaniu dalszej diagnostyki, do której zalicza się między innymi USG tarczycy.

Poziom TSH również jest zmienny u kobiet w ciąży. Przyjmuje się, że normy uzależnione są od etapu ciąży – i tak w I trymestrze stężenie TSH powinno wynosić od 0,1 do 2,5 mIU/l, a w II i III trymestrze – od 0,1 do 3,0 mIU/l.

Warto też nadmienić o normach TSH u dzieci. Zależą one głównie od wieku. Przyjmuje się, że u wcześniaków prawidłowa wartość TSH powinna wynosić od 0,8 do 6,9 µU/ml, natomiast u noworodków urodzonych o czasie - od 1,3 do 16 µU/ml. Od 1. do 11. miesiąca życia TSH powinno znajdować się na poziomie 0,9 - 7,7 µU/ml, od 12 miesiąca życia TSH powinno mieścić się w wartościach od 0,6 do 5,5 µU/ml, a u starszych dzieci normy są takie jak u dorosłych.

Niedoczynność tarczycy – wyniki TSH

Niedoczynność tarczycy jest zaburzeniem, w którym dochodzi do zbyt niskiej produkcji hormonów T3 i T4 na zapotrzebowanie organizmu. W przypadku podejrzenia tego schorzenia pojawiają się niepokojące objawy, do których zalicza się między innymi: uczucie zimna, pogorszenie kondycji skóry i włosów, spadek ciśnienia tętniczego krwi, depresję, przyrost masy ciała i zaparcia, a także zaburzenia cyklu miesiączkowego. Niedoczynność tarczycy objawia się podwyższonym stężeniem TSH. Zazwyczaj występuje ono w takich chorobach jak Hashimoto i atroficzne zapalenie tarczycy, także po radioterapii szyi, po operacjach, w infekcjach tarczycy i innych. Ponadto może być też wynikiem przyjmowanych leków, takich jak preparaty litu czy glikokortykosteroidy. Oprócz tego niedoczynność tarczycy powodowana może być niedoborem jodu, defektem syntezy hormonów lub guzem przysadki.

Niedoczynność tarczycy leczy się poprzez przyjmowanie preparatu, mającego na celu uzupełnienie niedoboru hormonów tarczycy. Takim związkiem jest lewotyroksyną - syntetycznie produkowany hormon, który wykazuje identyczne działanie do tego hormonu, jaki naturalnie produkowany jest w organizmie człowieka. 

Nadczynność tarczycy – wyniki TSH

Nadczynność tarczycy manifestuje się poprzez: uczucie gorąca, zwiększenie potliwości, kołatanie serca, drżenie rąk, spadek masy ciała, wypadanie włosów czy rozdrażnienie. Zwykle niskie stężenie TSH w surowicy wskazuje na nadczynność tarczycy. Obniżone TSH może być spowodowane również niedoczynnością przysadki, a także chorobą Gravesa i Basedowa, wolem wieloguzkowym, nowotworami tarczycy, zapaleniem tarczycy, ale również stosowaniem leków (takich jak glikokortykosteroidy, dopamina). Niskie TSH typowe jest również w ciąży oraz w ostrych i przewlekłych chorobach metabolicznych, niekoniecznie związanych z tarczycą.

Nieleczona ciężka nadczynność tarczycy ma niekorzystne dla zdrowia konsekwencje. Wpływa na stopień masy kostnej i zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia osteoporozy. Subkliniczna nadczynność tarczycy, definiowana niskim poziom tyreotropiny (TSH), a poziomem wolnych hormonów w zakresie wartości referencyjnych, jest chorobą łagodniejszą, często bezobjawową. Jednak nowsze dane sugerują, że ten stan kliniczny może wpływać na metabolizm kości, powodując zmniejszenie gęstości mineralnej kości i zwiększenie ryzyko złamań, szczególnie u kobiet po menopauzie. Głównymi przyczynami subklinicznej nadczynności tarczycy są nieodpowiednie dawki leków: tyroksyny i L-tyroksyny, hamujące TSH w leczeniu łagodnych guzków tarczycy i raka tarczycy. [1]

TSH to hormon tyreotropowy, który wydzielany jest przez przysadkę mózgową. Na jego poziom wpływ ma tyreoliberyna, produkowana przez podwzgórze, a także stężenia hormonów tarczycowych (T3 i T4) w mechanizmie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Nieprawidłowa wartość TSH może wskazywać na nadczynność (obniżone TSH), niedoczynność (podwyższone TSH). Oba te stany objawiają się negatywnymi symptomami, np. sennością, zmęczeniem, tyciem, obrzękami w niedoczynności, lub utratą masy ciała, wytrzeszczem oczu, drżeniem rąk, wypadaniem włosów.