Spis treści:
Co to jest cholesterol LDL
Cholesterol to steroidowy alkohol, który może powstawać w wielu tkankach w ludzkim organizmie. Mimo złej sławy, pełni on wiele ważnych funkcji dla człowieka. W budowie tego związku wyróżnić można cztery hydrofobowe pierścienie steranu, ogon węglowodorowy oraz hydrofilową główki – grupę hydroksylową. Cholesterol uczestniczy w syntezie witaminy D3 oraz hormonów steroidowych, na przykład aldosteronu, kortyzonu, estrogenu czy testosteronu. Oprócz tego, jest bardzo ważnym składnikiem, budującym błony komórkowe. Uczestniczy także w przekaźnictwie międzykomórkowym oraz jest jednym z budulców żółci, umożliwiającej trawienie tłuszczów.
Cholesterol może być dostarczany z pożywieniem (egzogenny) lub produkowany wewnątrz organizmu (endogenny). Źródłem cholesterolu egzogennego są przede wszystkim produkty bogate w tłuszcze zwierzęce, takie jak mięso i jego przetwory, jaja oraz nabiał. Cholesterol endogenny powstaje w każdej komórce ciała, jednak miejscami, w których synteza zachodzi na znacznie wyższym poziomie są jelita, wątroba i nerki.
Należy pamiętać, że cholesterol jest cząsteczką nierozpuszczalną we krwi i innych płynach obwodowych, a więc aby mogło dojść do jego transportu, musi on ulec połączeniu z innymi cząsteczkami. W organizmie człowieka cząsteczki te to kompleksy białkowe, nazywane lipoporoteinami. Lipoproteiny zbudowane są z hydrofobowego rdzenia, wypełnionego cholesterolem i triglicerydami oraz z płaszcza, który powstał z wolnego cholesterolu, fosfolipidów i apolipoproteiny. Gęstość oraz średnica lipoprotein zależna jest od składu chemicznego. Dzieli się je ze względu na zawartość apolipoprotein. Wyróżnić można: chylomikrony, VLDL (lipoproteiny o bardzo małej gęstości), IDL (lipoproteiny o pośredniej gęstości), LDL (lipoproteiny o małej gęstości), HDL (lipoproteiny o dużej gęstości).
Głównymi lipoproteinami transportującymi cholesterol są lipoproteiny HDL i LDL. Używa się też określeń „zły” i „dobry” cholesterol. Pierwszy z nich dotyczy cholesterolu LDL, natomiast drugi – cholesterolu HDL. Wynika to z faktu, że LDL transportuje cholesterol z wątroby do różnych komórek w organizmie, a HDL uczestniczy w transporcie odwrotnym: z komórek ciała do wątroby.
Cholesterol LDL norma
Nie ma jednej określonej normy dla prawidłowego poziomu cholesterolu LDL u dorosłych. Zatem jaki powinien być prawidłowy cholesterol LDL? Wartości docelowe zależą od wielu innych czynników, do których zalicza się między innymi wiek, płeć, współwystępujące choroby, a także ryzyko sercowo-naczyniowe. W zależności od ryzyka wyniki cholesterolu LDL powinny być w innych normach, i tak: w grupie niskiego ryzyka sercowo-naczyniowego poziom powinien być niższy niż 116 mg/dl; u osób z umiarkowanym ryzykiem sercowo-naczyniowym <100 mg/dl; dla wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego <70 mg/dl; a dla bardzo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego poniżej 55 mg/dl.
Wskazaniem do oznaczania poziomu cholesterolu są różne sytuacje kliniczne, do których zalicza się cukrzycę typu drugiego, rozpoznana choroba sercowo-naczyniowa, nikotynizm, nadwaga i otyłość, nadciśnienie tętnicze, rodzinna dyslipidemia, przewlekłe choroby zapalne (na przykład reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca i inne), przewlekłe choroby nerek. Ponadto wskazane jest badanie lipidogramu o mężczyzn po 40. roku życia i kobiet po 50. roku życia, zwłaszcza po menopauzie.
Podwyższony cholesterol LDL – przyczyny
Lipidogram, czyli oznaczenie stężenia cholesterolu wraz z jego frakcjami, może być nieprawidłowy w wyniku wielu czynników, na przykład środowiskowych. Wysoki poziom LDL powodują: nieodpowiednia dieta, palenie wyrobów tytoniowych (papierosów), zbyt niska aktywność fizyczna oraz wszelkiego rodzaju predyspozycje genetyczne.
Co oznacza podwyższony cholesterol LDL? Przede wszystkim jest to czynnik wielu chorób. LDL, a zwłaszcza ten, który podatny jest na działanie wolnych rodników, może być czynnikiem prowadzącym do miażdżycy. Na ryzyko rozwinięcia tej choroby mają także wpływ nieprawidłowości hemostazy, takie jak nadmierna aktywacja płytek krwi, zaburzenia funkcji śródbłonka naczyniowego, zaburzenia fibrynolizy czy nieadekwatne do stanu zdrowia wydzielanie czynników prozapalnych.
Jak obniżyć cholesterol LDL
Nieprawidłowy wynik lipidogramu należy skonsultować z lekarzem, gdyż tylko fachowa wiedza medyczna jest w stanie postawić prawidłową diagnozę i zapewnić odpowiednie leczenie. A jak zmniejszyć frakcję cholesterolu LDL ?Istnieje jednak kilka niefarmakologicznych metod, by obniżyć frakcję „złego” cholesterolu LDL. Należy do nich przede wszystkim zmiana diety i aktywności fizycznej. Na początku warto zadbać o odpowiednią ilość ruchu w ciągu dnia – nie musi być to od razu wyczerpujący trening siłowy, a na przykład długi spacer czy jogging.
Ponadto zmniejszeniu cholesterolu LDL sprzyjają kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, omega-6 i omega-9. Substancje te mają niezwykle korzystny wpływ na poziom lipidów w osoczu. Znaleźć je można w wielu produktach spożywczych, takich jak orzechy, nasiona, pestki. Można również wspomóc się suplementacją tych kwasów w postaci gotowych preparatów.
Obniżeniu za wysokiego LDL sprzyja również błonnik pokarmowy. Jego dobrym źródłem jest pieczywo pełnoziarniste, razowe makarony i ryże, a także suche owoce i warzywa. Jednak warto zrezygnować z przetworów owocowych, takich jak dżemy, konfitury czy soki. Świeże owoce są źródłem wielu witamin, na przykład tych z grupy C i E, które charakteryzują się właściwościami antyoksydacyjnymi. Zwiększając potencjał antyoksydacyjny organizmu, jednocześnie zmniejsza się ryzyko wyrządzenia szkód przez reaktywne formy tlenu i inne substancje odpowiedzialne za wywoływanie stresu oksydacyjnego, który jest dodatkowym czynnikiem ryzyka miażdżycy.
Zaleca się także ograniczenie spożywania mięs zwierzęcych, głównie wieprzowiny i wołowiny. Zdecydowanie lepszym wyborem będzie mięso drobiowe, cielęcina. Ponadto warto wzbogacić swój jadłospis o ryby, najlepiej o tłuste ryby morskie, które odznaczają się wysoką zawartością kwasów tłuszczowych z rodziny omega. Będą to między innymi szprot, łosoś czy makrela. Jeśli chodzi o produkty nabiałowe, warto wybierać te o obniżonej zawartości tłuszczu. Mleko 1,5% nie różni się smakiem od tego, które ma 3,2%, tak samo jak twaróg chudy nie będzie gorszy od twarogu tłustego. Ponadto zalecane jest również spożywanie roślinnych olejów, takich jak na przykład olej lniany do stosowania na zimno, czy oliwa z oliwek lub olej rzepakowy do przyrządzania dań na ciepło.
Podsumowując, cholesterol jest związkiem bardzo potrzebnym organizmowi, gdyż pełni szereg ważnych ról, między innymi substratu do syntezy cholekalcyferolu, testosteronu czy estrogenu. Problem z nim zaczyna się wówczas, gdy jego frakcja LDL, nazywana tym „złym” cholesterolem przekracza górną granicę normy. LDL odpowiada bowiem za transport cholesterolu z wątroby do komórek ciała, odwrotnie do HDL, który cholesterol z obwodu doprowadza do wątroby. Zbyt wysoki poziom LDL jest czynnikiem ryzyka miażdżycy, która może mieć przykre konsekwencje dla zdrowia – najgroźniejsze są te, które dotyczą serca. Należy więc dbać o zachowanie prawidłowego poziomu tej substancji w surowicy. Co obniża cholesterol LDL? Pomóc może zmiana zachowań dietetycznych, wprowadzenie aktywności fizycznej lub suplementacja specjalnymi preparatami, które wspierają terapię obniżania cholesterolu LDL.
Bibliografia +
