Trzustka to jeden z najważniejszych organów układu pokarmowego. Wśród jej funkcji wymienia się metabolizm węglowodanów oraz wydzielanie enzymów biorących udział w trawieniu tłuszczów i białek. Zaburzenia ich sekrecji mogą wywoływać groźne dla zdrowia stany zapalne, które zwiększają ryzyko ostrego zapalenia trzustki. Jakie są jego przyczyny? Jakie symptomy powinny cię zaniepokoić? I jaka dieta przy ostrym zapaleniu trzustki jest zalecana? Odpowiedź na te i inne pytania znajdziesz poniżej!
Spis treści:
Ostre zapalenie trzustki – jak do niego dochodzi?
Ostre zapalenie trzustki (OZT) jest wynikiem zaburzeń mechanizmów stabilizacji i hamowania aktywności enzymów komórek pęcherzykowych trzustki. W rezultacie stają się one aktywne już w miejscu sekrecji, prowadząc do samotrawienia zarówno samego organu, jak i okolicznych tkanek.
Aktywne enzymy uszkadzają ściany naczyń krwionośnych oraz organy sąsiadujące. Postępujący proces może stać się powodem nieodwracalnych zmian w trzustce, a w skrajnych sytuacjach skończyć się perforacją i krwotokiem wewnętrznym.
Trawienie trzustki przez jej enzymy wywołuje miejscowy stan zapalny, który często wymyka się spod kontroli komórek układu odpornościowego, dając początek uogólnionej reakcji zapalnej. Jej obraz kliniczny w wielu przypadkach przypomina ten charakterystyczny dla sepsy. Wyróżnia się dwie formy OZT, tj. obrzękową i martwiczą.
Nieleczone OZT niekiedy przekształca się w postać ciężką, której konsekwencją jest niewydolność nerek, układu krążenia i oddechowego oraz zaburzenia krzepnięcia krwi. Jak bardzo niebezpieczne jest ostre zapalenie trzustki? Śmierć jest następstwem około 10% wszystkich zachorowań wśród pacjentów z jej ciężką formą.
Ostre zapalenie trzustki – objawy
Objawy ostrego zapalenia trzustki na początku przybierają formę łagodną, raptownie postępując w miarę upływu czasu. Podczas choroby występuje silny ból w obrębie nadbrzusza, promieniujący w stronę kręgosłupa. Na liście towarzyszących symptomów znajdują się nudności, wymioty łyżkowate, wzdęcia, gorączka, a u niektórych chorych – żółtaczka (ok. 30%) spowodowana utrudnionym odpływem żółci. Czasami może także dojść do duszności będących wynikiem ucisku na przeponę. Pacjenci z OZT zwykle trafiają do szpitala w ciągu kilkudziesięciu godzin od pojawienia się jej pierwszych oznak.
Ostre zapalenie trzustki – przyczyny
Przyczyny ostrego zapalenia trzustki zostały bardzo szczegółowo zbadane. Według stanu dzisiejszej wiedzy do tych najczęstszych zalicza się czynniki uszkadzające komórkę pęcherzykową trzustki, które upośledzają sekrecję enzymów. Sytuacja ta jest zazwyczaj następstwem nadużywania alkoholu, kamicy żółciowej lub hipertrójglicerydemii. Co ciekawe, dokładny mechanizm ich wpływu na zapalenie nie został dogłębnie poznany. Jeśli natomiast chodzi o grupę czynników o mniejszym potencjale wywołania ostrego zapalenia trzustki znajdują się w niej:
- urazy jamy brzusznej,
- stosowanie niektórych preparatów farmakologicznych,
- hiperlipidemia,
- powikłania po zabiegach endoskopowych,
- wrodzone wady rozwojowe trzustki,
- obecność mutacji genów, tj. PRSS1, SPINK1 oraz CFTR.
Ostre zapalenie trzustki – leczenie
W celu ustalenia dokładnego stanu zdrowia pacjenta oraz wdrożenia stosownego leczenia specjalista zazwyczaj zleca badania zarówno laboratoryjne, jak i obrazowe, tj. zdjęcie RTG klatki piersiowej i jamy brzusznej, USG, dynamiczną tomografię komputerową z kontrastem oraz endoskopową ultrasonografię.
Jak wygląda leczenie ostrego zapalenia trzustki? Jej łagodna postać jest stosunkowo prosta do wyleczenia i zwykle wymaga kilkudniowej głodówki, terapii przeciwbólowej oraz nawadniania w postaci dożylnych kroplówek. Pacjent może wrócić do regularnego spożywania posiłków w momencie, gdy dolegliwości pokarmowe całkowicie ustąpią. Jeśli z badań obrazowych wynika, że jej przyczyną jest kamica żółciowa, pacjent poddawany jest cholecystektomii lub sfinkterotomii zwieracza bańki wątrobowo-trzustkowej.
Ostre zapalenie trzustki – rokowania
Gros pacjentów zastanawia się nad rokowaniami w ostrym zapaleniu trzustki. Śmiertelność wynosi około 10% w przypadku jej ciężkiej formy. Z kolei w jej łagodnym przebiegu symptomy ustępują, nie wpływając na pracę innych narządów. Jedynie mały odsetek chorych wymaga zastosowania długotrwałej insulinoterapii oraz leczenia preparatami enzymów trzustkowych. Czasami OZT jest także początkiem ostrego nawracającego zapalenia trzustki.
Życie po ostrym zapaleniu trzustki
Jak wygląda życie po ostrym zapaleniu trzustki? Atak OZT – i wynikająca z niego hospitalizacja – to zwykle jednorazowa sytuacja, w szczególności wśród pacjentów, u których rozwinęła się jej łagodna forma. Mimo to specjalista zaleca choremu wdrożenie odpowiedniej diety lub zmianę dotychczasowych nawyków – zwłaszcza jeśli przeszedł on zabieg wycięcia woreczka żółciowego. Z kolei ciężka forma OZT niejednokrotnie prowadzi do pojawienia się powikłań. Które z nich występują najczęściej?
Ostre zapalenie trzustki – powikłania
Ciężka postać OZT wymaga nie tylko długiej hospitalizacji, ale również intensywnej opieki medycznej. Jakie mogą być powikłania ostrego zapalenia trzustki? Najpowszechniejsze z nich to:
- przetoki,
- krwotoki z przewodu pokarmowego,
- nacieki zapalne,
- zbiorniki płynowe,
- martwica jałowa trzustki,
- zakażenie zbiorników płynowych i/lub ognisk martwiczych, skutkujących ropowicą lub ropniami trzustki,
- niewydolność wielonarządowa.
Aby im przeciwdziałać, specjalista przepisuje leczenie wspomagające, którego celem jest m.in. rozrzedzenie krwi i zapobieganie zakażeniom. W przypadku pojawienia się infekcji konieczna jest dodatkowa antybiotykoterapia.
Dieta po ostrym zapaleniu trzustki
Dieta w ostrym zapaleniu trzustki całkowicie wyklucza spożycie ciężkostrawnych potraw. W pierwszym etapie rekonwalescencji, tj. do około miesiąca, pacjent powinien bezwzględnie ograniczyć podaż tłuszczów. Unikaj smażonych i pieczonych dań oraz stawiaj na 4-5 mniejszych objętościowo posiłków. Ponadto zalecana jest całkowita abstynencja alkoholowa. Należy również wyeliminować z menu składniki będące źródłem dużej ilości błonnika pokarmowego.
W jadłospisie pacjentów po OZT powinny znaleźć się dania gotowane w wodzie i na parze oraz pieczone w folii, ale bez dodatku tłuszczu. Wybieraj lekkostrawne pokarmy, chudy nabiał, pszenne pieczywo, chude mięso i ryby, przetarte warzywa oraz drobne kasze.
Kiedy zacząć rozszerzać dietę po ostrym zapaleniu trzustki? Przepisy można stopniowo wzbogacać o większą ilość dobrej jakości tłuszczów po około 30 dniach rekonwalescencji. Pamiętaj, aby twoje dania nadal były jak najbardziej łatwostrawne i nie zawierały zbyt dużo błonnika oraz smażonych produktów.
Przebyłeś ostre zapalenie trzustki? Dieta i wprowadzenie zdrowych nawyków do codziennej rutyny to pierwszy krok do poprawy samopoczucia. Aby dostarczyć swojemu ciału wszystkie niezbędne witaminy i mikroelementy, możesz wspomagać się odpowiednią suplementacją. W MyBionic.pl oferujemy starannie wyselekcjonowane suplementy dla kobiet i mężczyzn oraz witaminy dla niej i niego. Odwiedź nasz sklep i ciesz się atrakcyjnymi promocjami na suplementy!
Bibliografia +
