Mózg – jaka jest jego budowa i funkcje?

Mózg to najważniejszy narząd w ludzkim ciele, bez którego sprawne działanie innych organów byłoby niemożliwe. Jest on częścią ośrodkowego układu nerwowego (OUN) i odznacza się bardzo skomplikowaną anatomią. Jaka jest budowa ludzkiego mózgu i jakie funkcje pełnią jego poszczególne obszary? Z tego artykułu dowiesz się, z czego składa się ludzkie mózgowie. Zapraszamy do lektury!

Budowa ludzkiego mózgu

Mózg to najbardziej skomplikowany anatomicznie ludzki organ. Jeśli pragniesz zgłębić wiedzę na temat jego działania, warto uprzednio zapoznać się z jego dokładną budową. Jakie elementy się na niego składają?

Mózg, zwany również mózgowiem, tworzy wraz z rdzeniem kręgowym ośrodkowy układ nerwowy, kontrolując podstawowe funkcje życiowe. Jego masa zmienia się z wiekiem, osiągając od 1 100 do 1 400 gramów u dorosłej osoby. W jego skład wchodzą:

• lewa półkula mózgowa,
• prawa półkula mózgowa,
• międzymózgowie,
• móżdżek,
• pień mózgu.

Lewa i prawa półkula łączą się ze sobą włóknami nerwowymi zlokalizowanymi w spoidle wielkim. Zewnętrzna warstwa mózgowia cechuje się obecnością licznych fałd i zbudowana jest z istoty szarej, pod którą znajduje się istota biała. Ta pierwsza kryje w sobie ciała neuronów, natomiast ta druga aksony. Z kolei półkule tworzą tzw. płaty mózgu, podzielone ze względu na czynności, którymi zawiadują.

Chcesz poprawić swoje funkcje kognitywne? Odkryj najlepsze suplementy do nauki dla mężczyzn, na wzmocnienie pracy mózgu seniora oraz koncentrację dla dzieci!

Funkcje mózgu człowieka

Mózg i jego funkcje wynikają z licznych ośrodków usytuowanych w konkretnych jego częściach. Niektóre z nich są zależne od ludzkiej woli, natomiast inne odbywają się poza naszą świadomością. Jakie zadania spełniają poszczególne jego elementy?

Płaty mózgu

Płat czołowy – związany m.in. z abstrakcyjnym myśleniem i wyższymi czynnościami psychicznymi, tj. zachowaniami społecznymi, planowaniem, oceną emocji, motywacją oraz uwagą i pamięcią. To tutaj zlokalizowany jest ośrodek ruchowy mowy (Broki) oraz ośrodek ruchu.

Płat ciemieniowy – odpowiedzialny m.in. za umiejscowienie wrażeń czuciowych, przetwarzanie informacji, interpretację i rozumienie abstrakcyjnych pojęć, orientację przestrzenną, a także integrację ruchu i wzroku oraz czucia i wzroku.

Płat potyliczny – ośrodek wzroku zawiadujący m.in. analizą, zapamiętywaniem i odbieraniem bodźców wizualnych.

Płat skroniowy – obszar umiejscowienia ośrodka czuciowego mowy (Wernickego) i słuchu odpowiedzialny m.in. za szybkość artykulacji, modulowanie tonu głosu oraz rozumienie wypowiedzi innych.

Płat limbiczny (brzeżny) – miejsce lokalizacji ośrodków odpowiadających za zachowania związane z emocjami, empatię, popęd seksualny, głód i pragnienie.

Międzymózgowie

Międzymózgowie położone jest pod półkulami. W jego środku znajduje się trzecia komora mózgu, gdzie wytwarzany jest płyn mózgowo-rdzeniowy. Umiejscowione są w nim wzgórze, niskowzgórze oraz podwzgórze, łączące się z przysadką poprzez guz popielaty i lejek. Jakie jego funkcje wynikają z budowy mózgu człowieka? 

Wzgórze

Wzgórze to struktura parzysta, której głównym zadaniem jest przesyłanie sygnałów pomiędzy systemami sensorycznymi i korą mózgową. Wiele osób może zainteresować fakt, że informacja docierająca do jego lewej strony jest mapowana w prawym obszarze pierwotnej kory mózgowej oraz prawym jądrze wzgórza i na odwrót. Jest ono także istotne w kontekście uczenia się, umożliwiając koncentrację i selekcję informacji pod względem ich ważności. Ponadto wzgórze wspomaga zapoczątkowywanie i powstrzymywanie ruchów.

Podwzgórze

Podwzgórze wpływa na szereg procesów zachodzących w ludzkim ciele. Wśród nich wymienić można utrzymanie homeostazy wewnątrzustrojowej poprzez zarządzanie gospodarką wodno-elektrolitową oraz regulację temperatury. Integruje ono również sygnały pochodzące z układu trzewno-czuciowego. Na liście jego funkcji znajduje się:

• regulacja czuwania i snu, 
• odczuwanie głodu i sytości, 
• popęd płciowy,
• zarządzanie zasobami energetycznymi,
• kontrola pracy serca,
• wpływ na zachowania emocjonalne,
• zapobieganie odwodnieniu organizmu,
• równowaga pomiędzy poszczególnymi stanami świadomości,
• funkcja endokrynna (w tym wydzielanie wazopresyny, oksytocyny, tyreoliberyny oraz somatoliberyny).

Podwzgórze jest ściśle związane z funkcjonowaniem przysadki, czyli jednego z najważniejszych gruczołów dokrewnych w ludzkim ciele. Jej struktura dzieli się na trzy części, a do jej najważniejszych zadań należy m.in. sekrecja:

• prolaktyny,
• hormonu wzrostu,
• hormonu adrenokortykotropowego,
• hormonu luteinizującego,
• hormonu folikulotropowego,
• hormonu tyreotropowego,
• endorfin,
• melanotropiny.

Móżdżek 

Omawiając mózg i jego funkcje, nie sposób nie wspomnieć o móżdżku położonym w tylnym dole czaszki. Odpowiada on za koordynację ruchową oraz utrzymanie równowagi podczas spoczynku i chodzenia. Składa się on z dwóch półkul, które łączą się ze sobą robakiem mózgu. Podobnie jak mózgowie, jest on zbudowany z istoty szarej na zewnątrz i istoty białej od wewnątrz. Posiada on trzy płaty, tj. przedni, kłaczkowo-grudkowy oraz tylny. To właśnie móżdżek umożliwia nam wykonywanie tak złożonych czynności jak taniec, jazda na deskorolce oraz skakanie na skakance.

Pień mózgu

Pień mózgu jest częścią ośrodkowego układu nerwowego. Anatomicznie składa się ze śródmózgowia, rdzenia przedłużonego oraz mostu. Jest on odpowiedzialny za zawiadywanie procesami, które pozostają poza ludzką świadomością, a które są niezbędne dla utrzymania organizmu przy życiu. Jakie ośrodki zlokalizowane są w jego obrębie? Należą do nich m.in.:

• ośrodek oddychania,
• ośrodek termoregulacji,
• ośrodek koordynujący czynności serca i ciśnienie tętnicze krwi,
• ośrodek koordynujący procesy metaboliczne,
• ośrodek integrujący bodźce czuciowe i ruchowe,
• ośrodki zawiadujące czynnościami odruchowymi (tj. przełykaniem, kichaniem, poceniem się itd.)

Wiesz już, jak wygląda budowa mózgu człowieka – czas poznać najlepsze ćwiczenia na pamięć!